Đâu là các lệnh chứng khoán cơ bản?

Lệnh thị trường (MP) 

Lệnh thị trường trên sàn TP Hồ Chí Minh là lệnh mua tại mức giá thấp nhất hoặc giá bán tại mức cao nhất hiện có trên thị trường chứng khoán. Nói cách khác, đây là lệnh mà bên mua hoặc bên bán chậm nhất giao dịch với bất kỳ giá nào.

Nếu chưa khớp hết khối lượng, lệnh MP được xem là lệnh mua tại giá cao hơn hoặc lệnh bán tại giá mua thấp hơn tiếp theo hiện có trên thị trường. Sau khi giao dịch theo nguyên tắc này mà vẫn chưa khớp toàn bộ khối lượng đặt lệnh thì lệnh này được chuyển thành lệnh giới hạn. Trường hợp giá thực hiện cuối là giá trần (với lệnh mua) hoặc giá sàn (với lệnh bán) thì lệnh MP trở thành lệnh LO mua tại giá trần hoặc lệnh LO bán tại giá sàn.

Lệnh MP chỉ được nhập vào hệ thống trong các phiên khớp lệnh liên tục. Trường hợp không có lệnh LO đối ứng tại thời điểm nhập thì lệnh MP bị huỷ.

Sàn chứng khoán HNX diễn giải khái niệm lệnh thị trường tương tự sàn HOSE, nhưng phân chia các lệnh có sự khác biệt. Theo đó, lệnh thị trường trên sàn HNX được chia thành 3 loại:

• MTL (Market to Limit): Khớp toàn bộ hoặc một phần của lệnh, phần còn lại chuyển thành lệnh LO.
• MAK (Market or Kill): Khớp toàn bộ hoặc một phần lệnh, phần không được khớp thì hủy lệnh.
• MOK (Market or Kill): Nếu không khớp được toàn bộ thì hủy bỏ.

Lệnh giới hạn (LO)

Lệnh LO là lệnh mua hoặc bán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Đây là loại lệnh phổ biến, được nhà đầu tư (NĐT) sử dụng nhiều nhất. Lệnh được thực hiện suốt phiên, trừ giao dịch thoả thuận sau 14h45. Riêng sàn UPCoM thì lệnh này được thực hiện đến 15h.

Lệnh này có hiệu lực từ khi được nhập vào hệ thống giao dịch cho tới khi kết thúc ngày giao dịch hoặc đến khi bị huỷ. Trong trường hợp NĐT đặt lệnh này trước phiên hoặc trong giờ nghỉ trưa, hệ thống sẽ thông báo lệnh ở trạng thái "chờ gửi" và chỉ có hiệu lực khi phiên giao dịch bắt đầu.

Lệnh ATO

Lệnh ATO là lệnh giao dịch tại giá khớp lệnh xác định giá mở cửa, chỉ áp dụng cho sàn chứng khoán HOSE. Lệnh có thể được nhập vào hệ thống trước hoặc trong phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa. Sau 9h15, lệnh ATO không được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh không khớp hết tự động bị huỷ bỏ.

Lệnh này được ưu tiên trước lệnh giới hạn khi so khớp lệnh. Song, phiên khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa sẽ không xác định được giá khớp lệnh nếu chỉ có lệnh ATO.

Lệnh điều kiện

Lệnh điều kiện bản chất là một tính năng để NĐT mua bán tài sản chứng khoán linh hoạt, nhất là những NĐT không có nhiều thời gian theo dõi bảng điện tử. Lệnh điều kiện chia thành nhiều loại:

- Lệnh điều kiện với thời gian (TCO): NĐT có thể đặt lệnh trước phiên giao dịch từ 1 đến nhiều ngày với số lượng và mức giá xác định. Lệnh này có hiệu lực tối đa 30 ngày.

Việc đặt lệnh được thực hiện bất kỳ khi nào, sau đó lệnh nằm chờ trên hệ thống của công ty chứng khoán và chỉ được kích hoạt khi thoả mãn điều kiện chọn trước. NĐT có thể chọn hình thức khớp lệnh là phát sinh một lần hoặc phát sinh cho đến khi khớp hết khối lượng.

- Lệnh tranh mua hoặc tranh bán (PRO): Là lệnh NĐT sẵn sàng mua ở những giá ATO/trần/ATC và sẵn sàng bán ở những giá ATO/sàn/ATC. Lệnh này có hiệu lực cho phiên giao dịch kế tiếp sau khi NĐT đặt và có thể đặt trước cho tối đa 30 ngày giao dịch kế tiếp.

- Lệnh dừng (ST): Lệnh để NĐT xác định trước giá cắt lỗ hoặc chốt lãi trong tương lai. Lệnh có hiệu lực ngay khi NĐT đặt và kéo dài trong 30 ngày.

- Lệnh xu hướng (TS): NĐT sẽ chọn mã và khối lượng muốn giao dịch, cộng thêm khoảng dừng theo giá trị tuyệt đối (nghìn đồng) hoặc giá trị tuơng đối (%). Ngoài ra, NĐT có thể thiết lập thêm giá mua thấp nhất hoặc bán cao nhất. Khi giá chạm đến khoảng dừng thì lệnh sẽ được kích hoạt. Tương tự các lệnh điều kiện khác, lệnh xu hướng có hiệu lực tối đa 30 ngày.

Lệnh ATC

Lệnh giao dịch tại mức giá đóng cửa (ATC) là lệnh mua hoặc bán chứng khoán được hệ thống giao dịch ghi nhận giá đặt lệnh theo nguyên tắc sau:

- Nếu chỉ có lệnh ATC trên sổ lệnh:

+ Là giá thực hiện gần nhất hoặc giá tham chiếu (nếu không có giá thực hiện gần nhất) nếu trên sổ lệnh chỉ có lệnh bán ATC và lệnh mua ATC hoặc tổng khối lượng lệnh bên mua bằng tổng khối lượng lệnh bên bán.

+ Là mức giá cao hơn một đơn vị yết giá so với giá thực hiện gần nhất nếu tổng khối lượng lệnh bên mua lớn hơn tổng khối lượng lệnh bên bán; Nếu mức giá được xác định này cao hơn mức giá trần thì hệ thống ghi nhận là giá trần.

+ Là mức giá thấp hơn một đơn vị yết giá so với giá thực hiện gần nhất nếu tổng khối lượng lệnh bên bán lớn hơn tổng khối lượng lệnh bên mua; Nếu mức giá được xác định này thấp hơn mức giá sàn thì hệ thống ghi nhận giá sàn.

- Nếu có lệnh giới hạn trên sổ lệnh:

+ Giá của lệnh ATC mua được xác định là giá cao nhất trong 3 mức sau: Giá mua cao nhất cộng 1 đơn vị yết giá (trường hợp mức giá này cao hơn mức giá trần thì được xác định giá trần), giá bán cao nhất của bến đối ứng, giá thực hiện gần nhất hoặc giá tham chiếu trong trường hợp không có giá thực hiện gần nhất.

+ Giá của lệnh ATC bán được xác định là giá thấp nhất trong 3 mức sau: Giá bán thấp nhất trừ 1 đơn vị yết giá (trường hợp mức này thấp hơn mức giá sàn thì được xác định là giá sàn), giá mua thấp nhất của bên đối ứng, giá thực hiện gần nhất hoặc giá tham chiếu trong trường hợp không có giá thực hiện gần nhất.

Lệnh ATC được nhập vào hệ thống giao dịch trong thời gian khớp lệnh định kỳ để xác định giá đóng cửa. Sau thời điểm xác định giá đóng cửa, lệnh không được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh không được thực hiện hết sẽ bị hủy.

Lệnh ATC được ưu tiên trước lệnh giới hạn khi so khớp lệnh.

Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO)

Lệnh PLO chỉ áp dụng cho sàn HNX. Đây là lệnh mua hoặc bán chứng khoán tại mức giá đóng cửa sau khi kết thúc phiên ATC. NĐT chỉ được nhập lệnh PLO vào hệ thống trong khoảng 14h45-15h, nếu có lệnh đối ứng chờ sẵn thì được khớp ngay. Các lệnh này không được thực hiện hoặc phần còn lại của lệnh PLO không thực hiện hết sẽ tự động bị huỷ.

Nếu phiên khớp lệnh định kỳ không xác định được giá đóng cửa thì lệnh PLO cũng không được nhập vào hệ thống.