Doanh nghiệp nông sản cần làm gì để thuận lợi xuất khẩu vào thị trường EU

Theo thông tin từ Văn phòng Thông báo và Điểm hỏi đáp quốc gia về Vệ sinh Dịch tễ và Kiểm dịch Động thực vật Việt (Văn phòng SPS Việt Nam), cơ quan này vừa nhận được thông báo của Ban thư ký Ủy ban Biện pháp an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật - Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) về việc Liên minh châu Âu (EU) lấy ý kiến Thành viên WTO đối với các thông báo dự thảo biện pháp SPS.

Tùy từng sản phẩm, EU đề xuất mức tăng, giảm mức dư lượng tối đa (MRL) của một số hoạt chất. Đáng chú ý, trong đó EU đã đề xuất thay đổi mức MRL của một số hoạt chất trong nhiều sản phẩm nông sản xuất khẩu của Việt Nam như: bơ, chuối, xoài, đu đủ, sầu riêng, đậu bắp, trà, cà phê, hạt tiêu, gạo, điều, mắc ca… Việc thay đổi mức MRL đối với một số loại nông sản sẽ khiến xuất khẩu hàng hoá từ Việt Nam sang EU ít nhiều chịu ảnh hưởng.

Do đó, những yêu cầu của thị trường nhập khẩu sẽ càng có xu hướng tăng lên. Đặc biệt, với các thị trường mà Việt Nam đã ký Hiệp định thương mại tự do (FTA) như EU, các rào cản phi thuế quan sẽ ngày càng được sử dụng rộng rãi hơn nhằm bảo vệ hàng hoá trong nước. EU cũng là một trong những thị trường lớn nhất của hàng hoá Việt Nam, và là thị trường mà Việt Nam tận dụng tương đối hiệu quả những lợi thế từ Hiệp định EVFTA. Ông Lương Hoàng Thái - Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên - Bộ Công Thương nhận định, trong số những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới mà Việt Nam đã tham gia thì EVFTA là Hiệp định đem lại kết quả tích cực nhất.

Theo thống kê của Bộ Công Thương, kim ngạch xuất khẩu sau 4 năm Hiệp định EVFTA có hiệu lực ước tính khoảng 200 tỷ USD. 4 năm qua, Việt Nam tăng trưởng xuất khẩu vào EU đạt từ 12-15%/năm và luôn là nước xuất siêu vào EU. Tuy nhiên, từ đầu năm đến nay, Việt Nam ghi nhận sự gia tăng bất thường về số lượng cảnh báo từ thị trường này. Theo thống kê, có 57 hoạt chất thường bị EU kiểm soát mà doanh nghiệp, người nông dân cần đặc biệt chú ý, tăng hơn 80% so với cùng kỳ năm trước. Cũng chính sự gia tăng này đã dẫn đến việc EU tăng cường tần suất kiểm tra biên giới đối với nông sản xuất khẩu từ nước ta.

Hiện tại, có 4 mặt hàng nông sản của nước ta chịu sự kiểm soát nghiêm ngặt hơn bao gồm thanh long tần suất kiểm tra là 30%, ớt 50%, đậu bắp 50% và sầu riêng 10%. Đáng chú ý, mới đây, Văn phòng SPS Việt Nam có thông báo về việc lấy ý kiến thành viên WTO đối với dự thảo liên quan tới việc tăng, giảm mức MRL (giới hạn tối đa dư lượng thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng hợp pháp) của một số hoạt chất. Trong đó, mức MRL của Zoxamide trong rau diếp, xà lách, cải bó xôi được EU đề xuất giảm từ 30ppm xuống còn 0,01ppm (tương đương 3.000 lần). Theo đó, 0,01ppm là mức mặc định được EU áp dụng đối với các hoạt chất mà thị trường này chưa thiết lập MRL và không có trong cơ sở dữ liệu chung.

Ảnh minh họa

Theo ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam nhấn mạnh: Quy định siết chặt an toàn thực phẩm sẽ áp lên một số sản phẩm xuất khẩu chủ đạo của Việt Nam vào EU như: Gạo, hạt tiêu, cà phê, mật ong và rau củ quả. Theo đó, EU đề xuất điều chỉnh hoạt chất Fenbuconazole, Penconazole và Acetamiprid trên các sản phẩm này.

Cụ thể, với hoạt chất Fenbuconazole và Penconazole, nhóm quả có múi và nhóm hạt như hạt điều, hạt mắc ca, gạo, đậu bắp... sẽ bị áp dụng nồng độ ở mức rất thấp, chỉ 0,01ppm. Còn cà phê, hạt tiêu và mật ong cùng mức 0,05ppm. Với hoạt chất Acetamiprid, sản phẩm chuối theo quy định cũ nồng độ 0,4ppm thì quy định mới là 0,01ppm; sản phẩm ớt chuông, ớt ngọt từ 0,3ppm theo quy định mới thì chỉ còn 0,09ppm; cà chua từ 0,5ppm còn 0,06ppm...

Tuy vậy, yêu cầu của thị trường này cũng ngày một tăng lên. Theo ông Lê Thanh Hòa - Phó Cục trưởng Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, muốn xuất khẩu được, sản phẩm Việt Nam phải phù hợp với các đối tượng thị trường khác nhau, đáp ứng nhiều quy định về an toàn thực phẩm, kiểm dịch thực, động vật... Đặc biệt, vấn đề về kỹ thuật cũng là rào cản lớn đối với doanh nghiệp xuất khẩu. Nếu nắm bắt tốt các quy định thị trường cũng như thủ tục xuất nhập khẩu sẽ tạo thuận lợi cho doanh nghiệp xuất khẩu. Bởi vì trên thực tế, năng lực sản xuất của Việt Nam tương đối tốt, đặc biệt là gạo hồ tiêu, cà phê, hạt điều, cao su...

Về phía các ngành hàng, bà Hoàng Thị Liên - Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam cũng thừa nhận, với quy mô sản xuất nhỏ lẻ, nông dân và doanh nghiệp chưa nắm bắt đầy đủ các tiêu chuẩn của thị trường nhập khẩu, nên ngành hàng hồ tiêu và gia vị còn tồn tại một số hạn chế. Thời gian qua, các doanh nghiệp bị cảnh báo từ EU đối với một số chỉ tiêu liên quan đến dư lượng thuốc, vi sinh vật, kim loại nặng…

Thực tế, thời gian qua, doanh nghiệp xuất khẩu chưa thực sự tuân thủ các quy định của nhà nhập khẩu vì mức MRL (quy định dư lượng thuốc bảo vệ thực vật) đối với mỗi hoạt chất của mỗi nước là khác nhau. Việc này đòi hỏi phải có sự nghiên cứu chuyên sâu và am hiểu khoa học, kỹ thuật. Ngoài ra, theo thói quen từ trước, người sản xuất ở một số nơi còn chưa có biện pháp, kế hoạch sử dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kháng sinh, phân bón không đúng hướng dẫn. Lấy ví dụ về khảo sát tại Thừa Thiên - Huế năm 2020, 95% hộ nuôi tôm sử dụng kháng sinh.

Phải tìm giải pháp đáp ứng yêu cầu của thị trường

Ông Đặng Phúc Nguyên - Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam nhìn nhận, các hàng rào kỹ thuật của nước nhập khẩu nếu không được nắm bắt và tuân thủ đầy đủ sẽ biến thành “ổ gà”, đối với doanh nghiệp trên con đường xuất khẩu, thậm chí có thể xóa sổ những nỗ lực trong công tác mở cửa thị trường vốn rất gian nan, vất vả. Do đó, việc am hiểu và tuân thủ quy định của từng thị trường là cách duy nhất để hàng hóa có thể xuất khẩu thuận lợi.

Thực tế thời gian qua, nhiều nông dân và doanh nghiệp Việt Nam không ngừng phấn đấu để sản xuất hàng hóa theo hướng nâng cao chất lượng, độ an toàn ngày càng cao. Tuy nhiên vẫn còn một bộ phận doanh nghiệp đôi lúc nhận thức còn chưa đầy đủ, chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn xuất khẩu. Vì thế thời gian tới, các hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp cần tiếp tục nâng cao chất lượng và an toàn sản phẩm để đáp ứng một cách tốt nhất các quy định trong các hiệp định thương mại tự thế hệ mới, cũng như hoạt động xuất khẩu nông lâm thủy sản nói chung.

Do đó, Bộ Công Thương khuyến cáo các doanh nghiệp sản xuất hàng nông sản, lương thực thực phẩm cần nâng cao công tác quản lý chất lượng sản phẩm, đáp ứng các yêu cầu của EU, để tiếp tục xuất khẩu ổn định vào thị trường này.