Một số kiến nghị tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp thủy sản

Phúc đáp Công văn số 71/HĐTV của Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính (Hội đồng Tư vấn) của Thủ tướng Chính phủ, VCCI về việc báo cáo kết quả hoạt động quý II và phương hướng nhiệm vụ quý III, IV/2024, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã gửi công văn tới Hội đồng Tư vấn về một loạt vấn đề của ngành.

Về chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) đối với doanh nghiệp chế biến thủy sản, theo VASEP, sau nhiều năm vướng mắc liên quan việc áp mức thuế TNDN cao tới 20% tại Cục Thuế nhiều địa phương do Cục Thuế xác định sản phẩm thủy sản là từ “hoạt động sơ chế”, sau kiến nghị của VASEP và tham vấn ý kiến của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tháng 3/2021 Bộ Tài chính đã ban hành văn bản số 2550/BTC-TCT v/v chính sách thuế TNDN gửi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và VASEP, đã xác định rõ “là hoạt động chế biến thủy sản” làm căn cứ để các Cục Thuế xác định ưu đãi thuế TNDN theo quy định hiện hành.

Tuy nhiên, việc này cần được Chính phủ, Bộ Tài chính đưa vào các văn bản quy phạm pháp luật để thực hiện thống nhất. Trên cơ sở này, VASEP kiến nghị Bộ Tài chính xem xét sớm đưa vào văn bản quy phạm pháp luật việc xác định rõ hoạt động chế biến thủy sản là “hoạt động chế biến” để thực hiện chính sách thuế TNDN.

Về thời gian cấp Giấy xác nhận nguyên liệu khai thác (S/C) của các cảng cá, VASEP cho biết, hiện nay, việc cấp S/C tại các cảng cá sau khi doanh nghiệp đưa nguyên liệu về nhà máy ở nhiều nơi đang kéo dài và mất rất nhiều thời gian, thậm chí hàng tháng hoặc nhiều lô đến 2-3 tháng, ảnh hưởng rất lớn đến việc sản xuất và xuất khẩu của các doanh nghiệp. Hiện trạng bất cập này đã được VASEP báo cáo, kiến nghị với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tại văn bản báo cáo số 01/BC-VASEP ngày 09/01/2024.

VASEP kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xem xét thay đổi quy định về cách tiếp cận trong việc xác nhận giấy xác nhận nguyên liệu (S/C) tại cảng cá trong quy trình xác nhận truy xuất nguồn gốc IUU hiện nay. Đó là cấp giấy S/C ngay cho chủ hàng khi chủ hàng đã hoàn thành việc bốc dỡ nguyên liệu từ tàu có sự giám sát của nhân viên cảng về chủng loại, khối lượng... tại cảng cá. Việc này là mấu chốt giải quyết nhiều bất cập, nút thắt hiện nay trong quá trình kiểm soát IUU.

Ngoài ra, liên quan đến kích thước tối thiểu được phép khai thác của các loài thủy sản sống trong vùng nước tự nhiên được quy định tại Nghị định 37/2024/NĐ-CP (về sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Thủy sản) có hiệu lực từ ngày 19/5/2024 với cá ngừ vằn, quy định chiều dài nhỏ nhất cho phép khai thác là 0,5 m (tương đương trọng lượng từ 5 kg) trong khi tiêu chuẩn quốc tế đối với loài này là 1,8 - 3,4 kg.

Theo VASEP, quy định về bảo tồn của EU không đề cập kích thước tối thiểu của cá ngừ vằn mà chỉ áp dụng với một số loài nhạy cảm; kích thước tối thiểu cũng thay đổi khác nhau tùy từng vùng biển và nguồn lợi tại khu vực đó. EU bảo vệ nguồn lợi thủy sản bằng biện pháp quy định hạn ngạch, thời gian cấm biển… chứ không chỉ quy định bằng kích thước tối thiểu được khai thác. Các tàu cá của nước ngoài vẫn đánh bắt cá ngừ vằn dưới 1,5 kg và vẫn được cấp chứng nhận thủy sản khai thác. Vì vậy, VASEP kiến nghị các cơ quan liên quan rà soát, điều chỉnh quy định kích thước tối thiểu được phép khai thác của các loài thủy sản sống trong vùng nước tự nhiên để phù hợp với thực tế Việt Nam và thông lệ quốc tế.