Tại sao ngân hàng phải 'đốt đuốc' tìm doanh nghiệp để cho vay?

Tại cuộc họp với sự chủ trì Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Minh Khai và các bộ ngành và một số ngân hàng thương mại nhà nước diễn ra vào ngày 24/5 đã đưa ra các giải pháp nâng cao khả năng tiếp cấp vôn và giảm lãi suất.

Tại cuộc họp, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã báo cáo rằng mức tăng trưởng tín dụng thời gian qua thấp so với cùng kỳ các năm trước và nguyên nhân vấn đề này là do cầu tín dụng giảm, sự hấp thụ vốn của doanh nghiệp và nền kinh tế khó khăn khi 3 động lực tăng trưởng suy yếu. Ngoài ra, một số nhóm khách hàng có nhu cầu nhưng chưa đáp ứng điều kiện vay vốn hoặc còn vướng mắc về thủ tục pháp lý.

Thực tế là NHNN đã tiến hành điều chỉnh giảm lãi suất điều hành ba lần trong các tháng 3, 4, 5/2023 với mức giảm từ 0,5% đến 1,5%. Việc giảm lãi suất này được thực hiện theo chủ trương của Quốc hội và chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhằm giảm bớt khó khăn cho nền kinh tế, doanh nghiệp và người dân.

Dựa trên phương diện của NHNN, việc quyết định giảm lãi suất điều hành này thể thiện tính quyết đoán rất cao. Bởi trên thế giới, có rất ít ngân hàng trung ương quốc gia tiến hành điều chỉnh giảm lãi suất điều hành trong những tháng đầu năm 2023 mà hầu hết đang tăng lãi suất để chống lạm phát.

Tại sao doanh nghiệp cảm thấy sợ hãi khi vay vốn?

Tại cuộc họp, Thủ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi đã đề cập đến tình trạng "đỏ mắt" của các ngân hàng tìm kiếm doanh nghiệp để cho vay và cảnh cáo tâm lý các ngân hàng muốn tìm khách hàng tốt để giải ngân. Ông Chi cho hay: "Chẳng có ngân hàng nào muốn giữ tìn trong két sắt. Bởi nếu khư khư ôm vốn thì ngân hàng cũng khó mà sống khỏe."

Lãnh đạo ngành tài chính ví von: "Tiếp cận tín dụng là điểm giữa của con đường, cả doanh nghiệp và tổ chức tín dụng phải chủ động tìm đến nhau, phải có sự chủ động từ cả 2 phía". Vì thế, trong bối cảnh hiện nay việc "cầu" giảm, nhiều doanh nghiệp không bán được hàng và chưa có nhu cầu vay vốn, vì vậy các giải pháp cần đưa thực hiện một cách kiên nhẫn và không nên nóng vội.

Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi cho rằng, từ góc độ này, Ngân hàng Nhà nước cùng các ngân hàng thương mại cần tiếp tục nỗ lực để cải thiện công tác truyền thông thông tin về tín dụng, nhằm giúp cho xã hội hiểu và đồng thuận hơn.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương cho biết, ngược lại, hiện nay vẫn có một số doanh nghiệp không dám vay vốn vì sợ kinh doanh thua lỗ. Ngoài ra, một số doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện để vay vốn nhưng không muốn vay vì giảm đơn hàng, hàng tồn kho nhiều hoặc không sản xuất nên không có nhu cầu vay vốn. Trong khi đó, một nhóm đông nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa không thể vay vốn do thiếu điều kiện vay.

Vì thế, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đề nghị hệ thống ngân hàng cần xem xét, nghiên cứu để đưa ra các giải pháp xử lý tận gốc của vấn đề, thúc đẩy tăng trưởng tín dụng, tiếp sức cho doanh nghiệp vượt qua giai đoạn khó khăn này. Đồng thời, ông Phương nhấn mạnh: "Kinh tế thế giới nói chung đang suy thoái và hệ thống doanh nghiệp trong nước chưa khỏe manh, cần phải xử lý dần dần".

“Đánh giá nguyên nhân không kỹ càng, chính xác thì không thể có giải pháp hiệu quả”

Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái sử dụng hình ảnh con đường để mô tả về vấn đề tiếp cận tín dụng và cho rằng ngân hàng cùng với doanh nghiệp "phải cùng nhau đi trên con đường đó". Tuy nhiên, ông cũng lưu ý rằng ngân hàng là định chế đặc biệt quan trọng nên phải đảm bảo an toàn cho hệ thống và việc điều hành thị trường tiền tệ cũng phải tuân thủ các quy luật của thị trường.

Do đó, Phó Thủ tướng yêu cầu NHNN tiếp thu các ý kiến, tiếp tục rà soát các quy định, thủ tục, nếu thuộc về chủ quan thì tháo gỡ ngay để phục vụ tốt nhất nhu cầu vay vốn của doanh nghiệp và người dân, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Đồng thời, NHNN cũng cần phân tích sâu sắc hơn nữa các yếu tố liên quan đến cung cấp tín dụng cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ; đánh giá kỹ lưỡng khả năng hấp thụ vốn của các nhóm doanh nghiệp; rà soát cơ chế chính sách để sửa đổi, bổ sung hoàn thiện hoặc đề xuất cấp có thẩm quyền xem xét quyết định…

Phó Thủ tướng nhấn mạnh: “Đánh giá nguyên nhân không kỹ càng, chính xác thì không thể có giải pháp hiệu quả”.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng cũng đề nghị cơ quan điều hành chính sách tiền tệ và các bộ, ngành liên quan cần "phản ứng chính sách nhanh hơn", cung cấp thông tin kịp thời để dư luận hiểu và đồng thuận; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và cương quyết xử lý nghiêm các trường hợp nhũng nhiễu, gây phiền hà, tham nhũng, tiêu cực và lợi ích nhóm.

Gỡ khó cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn vay

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đánh giá cao những động thái tích cực của các ngân hàng trong việc hưởng ứng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về giảm lãi suất cho vay. Tuy nhiên, ông cũng đề nghị NHNN và hệ thống ngân hàng tiếp tục triển khai các giải pháp tiết giảm chi phí hoạt động, hạ lãi suất huy động để thiết lập mặt bằng lãi suất hợp lý và hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận vốn, từ đó khắc phục khó khăn và phát triển sản xuất kinh doanh.

Phó Thủ tướng nhấn mạnh về mặt bằng lãi suất và cho rằng: “Phải thiết lập mặt bằng lãi suất huy động hợp lý thì lãi suất cho vay mới phù hợp. Doanh nghiệp phát triển ngân hàng mới phát triển”.

Phó Thủ tướng đề nghị Ngân hàng nhà nước tiếp tục triển khai các giải pháp điều hành tăng trưởng tín dụng, lãi suất, tỷ giá, kết nối giữa ngân hàng và doanh nghiệp, và rà soát, hoàn thiện môi trường pháp lý đồng bộ cho các tổ chức tín dụng hoạt động công khai và minh bạch. Ngoài ra, ông cũng đề nghị tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận tín dụng, đảm bảo nhiệm vụ ổn định giá trị đồng tiền và kinh tế vĩ mô, tỷ giá, và đồng thời đảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng thương mại. Tất cả những điều này căn cứ vào nghị quyết của Chính phủ và chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, Ngân hàng Nhà nước sẽ tiếp tục chỉ đạo hệ thống ngân hàng thương mại tiết giảm chi phí hoạt động để có thể tiếp tục hạ lãi suất, chia sẻ lợi nhuận với doanh nghiệp; cơ cấu lại các khoản nợ, sửa đổi lại một số điểm của Thông tư 39/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động cho vay của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đối với khách hàng theo hướng “cởi mở hơn nhưng không phải hạ chuẩn”.

Tại cuộc họp, lãnh đạo các ngân hàng thương mại lớn như Agribank, Vietinbank, BIDV, Vietcombank, MB, Techcombank khẳng định sẽ tiếp tục chủ động kết nối với doanh nghiệp, khách hàng truyền thống để tháo gỡ khó khăn.

Các ngân hàng đã đồng thuận tiếp tục tiết giảm chi phí hoạt động và giảm lãi suất huy động để tăng cường nỗ lực giảm mặt bằng lãi suất cho vay. Chú trọng hướng tín dụng vào các lĩnh vực có khả năng tiếp cận vốn và các lĩnh vực ưu tiên nhằm thúc đẩy sản xuất, kinh doanh.

Các ngân hàng cũng đề xuất cấp có thẩm quyền tiếp tục chỉ đạo toàn hệ thống thực hiện nghiêm túc việc giảm lãi suất đầu vào, giải quyết các vướng mắc liên quan đến thủ tục pháp lý các dự án bất động sản để triển khai giải ngân, hỗ trợ các ngành du lịch, dịch vụ, năng lượng tái tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát để ngăn chặn rủi ro hệ thống và trục lợi chính sách.

Ngoài ra, cần tiếp tục tập trung triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm kích cầu tiêu dùng nội địa và đẩy mạnh giải ngân vốn đầu tư công, đặc biệt là ưu tiên cho các dự án trọng điểm. Đồng thời, cần tiến hành chấn chỉnh các nhà thầu yếu kém để đảm bảo hiệu quả cho các dự án.