Xu hướng sử dụng ô tô điện tại Việt Nam, xu hướng của tương lai

Lịch sử phát triển của ô tô điện

Vào thế kỷ 18, Pháp và Anh là hai quốc gia đầu tiên đưa ô tô điện vào hệ thống giao thông. Đến đầu thế kỷ 20, xe điện trở nên yếu thế so với ô tô sử dụng động cơ đốt trong do không cạnh tranh được về chi phí nguyên liệu và giá thành chế tạo. Đến năm 1935, xe điện đã gần như biến mất.

Bắt đầu từ thập niên 60, 70 của thế kỷ trước, thế giới phải đối mặt với hai vấn đề lớn mang tính toàn cầu. Các nguồn năng lượng như dầu mỏ, than đá bắt đầu cạn kiệt. Môi trường ngày càng ô nhiễm, trong đó nguồn khí thải lớn là từ các phương tiện giao thông, đặc biệt là ô tô chạy xăng. Trong bối cảnh đó, xe điện được xem là giải pháp tối ưu giúp giải quyết cả 2 vấn đề lớn này.

Đó là lý do khiến xe điện ngày càng được quan tâm đặc biệt từ nửa sau thế kỉ 20 trở lại đây. Hiện nay, trên thị trường đang lưu hành 3 loại xe điện chính, bao gồm: 1)  BEV (Battery Electric Vehicle) - xe chạy hoàn toàn bằng điện; 2) PHEV (Plug-in Hybrid Electric Vehicle) - xe sử dụng song song điện và xăng/dầu; 3) HEV (Hybrid Electric Vehicle) - xe hybrid, xe lai, sử dụng động cơ xăng thông thường làm nguồn năng lượng chính, nhưng cũng được động cơ điện vận hành đến một mức độ nào đó.

Xe điện đang dần thay thế xe xăng

Theo số liệu từ công ty chuyên nghiên cứu, phân tích ngành công nghiệp ô tô JATO Dynamics, xe điện chiếm 6% tổng lượng xe bán ra trên toàn thế giới năm 2021 - tăng gần gấp đôi so với mức 3,1% của năm 2020. Cụ thể, năm 2021, khoảng 4,2 triệu chiếc xe điện được bán ra trên toàn cầu, tăng mạnh so với doanh số 2,01 triệu chiếc năm 2020.

Theo dữ liệu của công ty nghiên cứu MarkLines Co tại Tokyo (Nhật Bản), doanh số bán xe điện toàn cầu năm 2022 thậm chí còn tăng 66,6% so với năm 2021, lên mức 7,26 triệu xe. Đáng chú ý, thị phần xe điện đã chiếm 9,5% tổng doanh số bán xe toàn cầu trong năm 2022.

Tại Trung Quốc, doanh số bán xe điện tăng khoảng 80%, lên 4,53 triệu chiếc vào năm 2022. Trong khi các nước châu Âu bao gồm Đức và Anh, lượng xe điện bán ra tăng khoảng 30%, đạt 1,53 triệu xe.

Ở châu Âu, Jaguar lên kế hoạch chỉ bán xe điện từ 2025, Volvo là từ 2030 và hãng xe của Anh là Lotus đặt mục tiêu chỉ sản xuất xe điện từ 2028. Theo Volkswagen, 70% doanh số của hãng sẽ là xe điện kể từ năm 2030. Nhiều chính phủ trên thế giới cũng đặt mục tiêu cấm bán ôtô động cơ đốt trong. Sự chấm dứt của ôtô xăng dầu được cho là không tránh khỏi.

Trong những năm gần đây, tình hình phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam tương đối ổn định và có nhiều dấu hiệu khởi sắc khiến Việt Nam trở thành một thị trường tiềm năng để phát triển ô tô nói chung và xe động cơ điện nói riêng. Tuy nhiên, tỷ lệ sở hữu ô tô của Việt Nam vẫn còn thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực, mới chỉ ở mức 46 ô tô/1.000 người. Con số này chỉ bằng 1/10 của Thái Lan và 1/20 của Malaysia. Đây được coi là cơ hội để các hãng xe ô tô đầu tư, phát triển sản xuất tại Việt Nam.

Chính phủ đã có những chính sách ưu đãi về thuế với ô tô điện. Từ ngày 1/3/2022, Chính phủ quyết định giảm thuế tiêu thụ đặc biệt về 3% đối với các dòng xe dưới 9 chỗ (trước sửa đổi là 15%) nhằm thúc đẩy ô tô điện phát triển tại Việt Nam. Ô tô điện chạy pin cũng được miễn thuế trước bạ trong 3 năm, bắt đầu từ 1/3/2023 theo Nghị định số 10/2023/NĐ-CP ngày 15/1/2023. Trong 2 năm tiếp theo, mức thu này sẽ bằng 50% so với mức thu của các loại xe xăng, dầu có cùng số chỗ ngồi.

Trong khi đó, giá dầu thế giới phụ thuộc rất lớn vào biến động chính trị. Các tổ chức quốc tế dự báo thị trường nhiên liệu này liên tục thay đổi. Điều này sẽ ảnh hưởng lớn tới quyết định mua ô tô xăng của người tiêu dùng trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng.

Theo kết quả khảo sát được thực hiện bởi một diễn đàn uy tín về ô tô tại Việt Nam có đến 99,4% người tiêu dùng trên 25 tuổi đã từng nghe tới ô tô điện, trong đó 82% người quan tâm và từng tìm hiểu về ô tô điện. Đáng chú ý, với những người đã và đang tìm hiểu sâu sắc về ô tô điện, có tới hơn 45% chắc chắn chọn mua ô tô điện trong 12 tháng tới.

Dù ở lứa tuổi nào thì người tiêu dùng cũng thể hiện sự lạc quan, tin tưởng xu hướng sử dụng ô tô điện tại Việt Nam sẽ là xu hướng của tương lai, giúp giảm ô nhiễm môi trường. Quan điểm này cho thấy sự đón nhận mạnh mẽ của người tiêu dùng với ô tô điện nói chung, và tiềm năng to lớn của thị trường ô tô điện tại Việt Nam nói riêng.

Việt Nam ngày một quan tâm đến phương tiện di chuyển bằng động cơ điện

Tại Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng và Sáng tạo công nghệ (CTI), Đại học Bách khoa Hà Nội đã đi đầu trong việc triển khai nghiên cứu ô tô điện với đề tài cấp Nhà nước KC.03.08/11-15. Sau đó, Tập đoàn FPT đã tập trung phát triển phần mềm điều khiển ô tô điện.

Tiếp theo là Tập đoàn Vingroup đã có kế hoạch chuyển dịch từ sản xuất xe xăng sang sản xuất xe điện từ năm 2018 và hoàn thiện việc này vào cuối năm 2022. Cho đến tháng 10/2022, VinFast đã phát triển hệ thống trạm sạc với hơn 150.000 cổng sạc cho xe máy điện và ô tô điện, trải dài rộng khắp 63 tỉnh/thành phố.

Mới đây thông tin VinFast sẽ sớm cho ra mắt 2 loại xe điện mới là xe bán tải điện và xe mini điện đã khiến giới hâm mộ xe hơi đứng ngồi không yên chờ đợi thông tin về 2 loại xe này. Theo ông Phạm Nhật Vượng - nhà sáng lập Công ty VinFast, đến tháng 8/2023 Vinfast sẽ sản xuất đủ hết dải xe từ A đến E, trở thành hãng xe điện đầu tiên trên thế giới có đủ các dải sản phẩm.

Xu hướng phát triển của xe điện cùng với việc các thành phố lớn trên thế giới ngày càng chật chội được lý giải là nguyên nhân khiến nhu cầu của dòng xe điện mini tăng vọt. Sức phát triển này đồng nghĩa với việc thị trường vẫn còn cơ hội cho các nhà sản xuất lớn khác tham gia. Còn với dòng xe bán tải điện, việc đưa ra thị trường dòng xe này khiến đây là phân khúc hoàn toàn mới và chưa có đối thủ tại thị trường Việt Nam.

Hiện tại vẫn chưa có thông tin chi tiết về mẫu xe bán tải điện và xe mini điện của VinFast sẽ như thế nào, tuy nhiên với ưu điểm của 2 loại xe này đối người tiêu dùng và xu hướng xe điện trong tương lai, nếu VinFast đáp ứng được những kỳ vọng của người tiêu dùng, xe bán tải điện và xe mini điện hoàn toàn là một "miếng bánh ngọt" trên thị trường ô tô điện tại Việt Nam.