Quỹ tương hỗ là gì? Cách thức hoạt động, tình hình các quỹ tương hỗ tại Việt Nam như thế nào?

Quỹ tương hỗ là gì?

Quỹ tương hỗ (Mutual Fund) là một quỹ đầu tư tập thể được quản lý bởi các chuyên gia tài chính giàu kinh nghiệm, tiền trong quỹ này dùng để mua chứng khoán. Nguồn vốn có thể đến từ huy động tiền dư thừa từ công chúng hoặc góp vốn của chính các nhà đầu tư (NĐT). Quỹ phòng hộ không được coi là quỹ tương hỗ.

Các NĐT thường có thể mua hoặc bán cổ phần quỹ bất kỳ lúc nào. Giá trị của quỹ tương hỗ phụ thuộc sự lên xuống của danh mục đầu tư, khả năng tăng trưởng các mã chứng khoán qua từng thời kỳ. 

Một công ty quỹ thường nắm trong tay hàng trăm mã trái phiếu, cổ phiếu khác nhau. Khi quỹ tương hỗ có lợi nhuận, tiền lãi sẽ được chia cho những người góp vốn. Nếu lỗ thì số tiền lỗ cũng sẽ được chia đều.

Các loại quỹ tương hỗ hiện nay

Hiện có 2 quỹ tương hỗ chính: Quỹ thu nhập cố định, quỹ đầu tư theo chỉ số và một số loại khác...

Quỹ thu nhập cố định (tiếng Anh: Fixed income) 

Là loại quỹ đầu từ chủ yếu vào các hạng mục có lãi cố định như trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu Chính phủ… khá an toàn với các NĐT.

Để phân loại quỹ tương hỗ, ta dựa vào vốn hóa của quỹ, gồm: mức vốn nhỏ, vốn trung bình và mức vốn lớn. Nếu là quỹ trái phiếu thì chia theodự án đầu tư trái phiếu hoặc kỳ hạn trái phiếu.

Quỹ đầu tư theo chỉ số (tiếng Anh: Index Fund)

Quỹ này hoạt động dựa theo chỉ số chứng khoán. Để tham gia, NĐT chỉ cần bỏ ra một khoản chi phí nhỏ. Các nhà quản lý quỹ này thường nhắm đến các cổ phiếu tương ứng với chỉ số của thị trường lớn hay các công ty vốn hóa ở mức trung bình. Đây cũng là lý do mà Quỹ đầu tư theo chỉ số có phần mạo hiểm hơn các quỹ khác.

Chẳng hạn: Quỹ ETF FUEMAV30 phản ánh chỉ số VN30.

Các loại quỹ tương hỗ khác

Ngoài 2 loại quỹ tương hỗ phổ biến, còn có những loại quỹ tương hỗ khác như: Equity funds (quỹ cổ phần), sector funds (quỹ ngành), balanced funds (quỹ cân bằng),…

Cách hoạt động của quỹ tương hỗ

Bộ máy hoạt động của quỹ tương hỗ gồm:

- Công ty quản lý quỹ: Tổ chức có nghĩa vụ pháp lý cao nhất, bảo đảm quyền lợi cho nhà đầu tư;

- Nhà đầu tư: Người góp vốn và trả phí cho công ty quỹ vận hành và nhận về lợi nhuận nếu quỹ hoạt động có lời, hoặc phải bù lỗ nếu quỹ hoạt động bị thua lỗ;

- Đội ngũ cố vấn: Gồm các chuyên gia kinh nghiệm và hiểu biết sâu rộng thị trường tài chính. Nhiệm vụ chính của đội ngũ cố vấn là phân tích thị trường, giá cổ phiếu và các loại tài sản liên quan hướng tới mục tiêu sinh lời.

Nguồn lợi nhuận mà NĐT sẽ nhận được đến từ 3 nguồn chính:

- Thứ nhất là cổ tức: Công ty quản lý quỹ có trách nhiệm phân phối cổ tức cho những NĐT nếu phát sinh lời. Có thể thanh toán dưới dạng tiền mặt hoặc tái đầu tư.

- Thứ hai là tăng trưởng danh mục đầu tư: Danh mục đầu tư tăng giá cũng được xem là một khoản lãi. Người quản lý quỹ có quyền bán đi và thu lợi về, sau đó tiếp tục chia đều cho người tham gia. Nếu bị lỗ cũng chia đều như vậy.

- Thứ ba là giá trị tài sản ròng: Danh mục đầu tư tăng đồng nghĩa giá trị tài sản ròng của quỹ tăng. Nếu công ty quản lý quỹ chưa bán thì bạn sẽ không nhận được lời ngay, nhưng vẫn có thể quyết định bán hay không. Cần phải đọc và nắm chắc các quy định của quỹ trước khi ký hợp đồng với công ty quản lý quỹ.

Lợi ích của quỹ tương hỗ

NĐT tìm đến và tham gia góp vốn vào quỹ tương hỗ bởi những ích lợi như:

• Đa dạng hóa danh mục: Dưới sự dẫn dắt hoạt động của giới chuyên gia, nguồn vốn sẽ được phân bổ hợp lý nhằm đa dạng danh mục. Điều này giúp hạn chế những rủi ro khi đầu tư.
• Tính an toàn: NĐT có thể yên tâm về sự minh bạch, danh mục đầu tư của quỹ sẽ được công khai đến NĐT.
• Không cần quá am hiểu thị trường: Đội ngũ chuyên gia sẽ đảm nhận vai trò đầu tư thay người góp vốn. Do đó, NĐT có thể yên tâm về mặt chuyên môn của họ.

Tuy nhiên, khi đầu tư quỹ tương hỗ, NĐT cũng cần phải chú ý đến các chi phí khi tham gia góp vốn. Với tính chất tiện lợi và an toàn nên các chi phí khi đầu tư quỹ tương hỗ thường rất cao.

Các quỹ tương hỗ tại Việt Nam

Các quỹ tương hỗ tại Việt Nam mà bạn có thể tham khảo:

- Quỹ Dragon Capital Việt Nam DCBC, có mặt tại Việt Nam từ năm 1994;

- Công ty quản lý quỹ của ngân hàng Vietcombank VCBF, thành lập từ năm 2005;

- Công ty quản lý quỹ IPAAM ra đời năm 2008 thuộc sở hữu toàn phần của VNDirect;

Quỹ đầu tư cổ phiếu Hưng thịnh Vinawealth VEOF;

- Quỹ đầu tư cổ phiếu của ngân hàng Techcombank TCEF;

- Quỹ đầu tư Năng Động Việt Nam VFMVFA;

- Quỹ đầu tư định kỳ của ngân hàng MBBank MBVF;

- Quỹ đầu tư Vinasa Angels Network

- Quỹ đầu tư của VIC Partners;

- Hội doanh nghiệp trẻ Hà Nội Hanoi Young Business Association;

- Công ty TNHH Angel 4 Us - cộng đồng các nhà đầu tư thiên thần cho startup tại Việt Nam;

- Quỹ đầu tư IMJ Investment Partners (Singapore);

- Quỹ đầu tư khởi nghiệp ONECAPITALWAY.

- Quỹ đầu tư IDG Ventures Vietnam;

Những sai lầm khi đầu tư quỹ tương hỗ

Một số sai lầm NĐT có thể mắc phải khi đầu tư vào quỹ tương hỗ:

- Quá tự tin vào quỹ tương hỗ: Đã nhiều nhà đầu tư quá tin tưởng quỹ tương hỗ mà mình chọn, nên đã "tất tay" tài sản của mình vào trong đó theo hứa hẹn lợi nhuận hàng năm. Tuy nhiên điều ngược lại có thể xảy ra và hậu quả đương nhiên là khó lường.

- Chọn nhầm công ty quản lý quỹ, không nhận ra giới hạn của bản thân: Không phải công ty quản lý quỹ nào cũng đáng tin cậy và tư vấn chuẩn cho những kế hoạch đầu tư của bạn. Đồng thời bạn cũng không xác định được khẩu vị rủi ro của mình, dẫn tới nhiều khi lỗ nặng làm bạn choáng váng, càng mắc sai lầm hơn.

- Xem nhẹ các loại phí quản lý của quỹ: Khi tham gia, NĐT phải chi rất nhiều khoản phí như phí thường niên, phí tham gia, phí hiệu quả, phí nghiệp vụ cổ đông, phí rút ra khỏi quỹ, phí lưu ký, phí chi cho đội ngữ ủy thác, phí cho nghiệp vụ kế toán… Nếu số vốn góp nhỏ thì khi trừ hết phí, lợi nhuận của bạn cũng chẳng còn bao nhiêu.

Để tránh sai lầm khi tham gia quỹ tương hỗ, NĐT cần nắm những nguyên tắc sau:

- Cần rót vốn thường xuyên vào quỹ: Nhiều người lầm tưởng chỉ cần bỏ ra một số vốn ban đầu, quỹ tương hỗ sẽ tự đem tiền đi đầu tư và sau đó bạn thu lời. Nhưng sự thật không dễ như thế, nếu không bổ sung vốn vào danh mục đầu tư thì dù có lãi kép thì tiền lời thu về cũng chẳng còn bao nhiêu.

Hiểu đơn giản là quỹ sẽ đầu tư liên tục, có danh mục tốt thì cũng có danh mục xấu, khi lỗ vốn thì người đầu tư quỹ tương hỗ cũng bị chia đều phần lỗ ấy. Nếu số vốn của bạn ít hơn người khác thì chắc chắn phải lấy lời bù vào. Như vậy số tiền còn lại chẳng bao nhiêu.

- Nên chọn quỹ đầu tư phù hợp với khẩu vị rủi ro của bản thân: Cần tìm hiểu kỹ các quỹ tương hỗ xem họ đầu tư chủ yếu vào mặt hàng nào, có phù hợp với nguồn vốn cũng như phong cách đầu tư của bạn không rồi mới quyết định tin tưởng công ty quản lý quỹ đó.

- Luôn lường trước các rủi ro, không một công ty quỹ nào cam kết mức lợi nhuận cụ thể là bao nhiêu, nhưng hạn mức tăng trưởng có thể tới 15%/năm. Yếu tố thị trường tác động rất mạnh đến lãi và lỗ của quỹ. Nếu bạn thấy tỷ lệ thua lỗ nhẹ thì điều này rất bình thường.

Rủi ro khi tham gia vào quỹ tương hỗ

Không phương thức đầu tư nào là tuyệt đối an toàn, với quỹ tương hỗ, rủi ro nằm ở chỗ NĐT có thể mất một chút hoặc toàn bộ số tiền đầu tư nếu giá trị tài sản ròng trong danh mục tụt dốc nghiêm trọng. Bất cứ khi nào thị trường thay đổi thì cổ tức/tiền lãi cũng thay đổi. Tính đến thời điểm hiện tại thì rủi ro mất hết vốn là khá hiếm vì các danh mục đầu tư thường bù trừ cho nhau, chứ không đồng loạt giảm. 

Hiệu suất hoạt động của quỹ trong quá khứ không quá quan trọng, nó không dự đoán được tương lai phát triển của quỹ. Tuy nhiên, dựa vào đó bạn cũng có thể nhận biết được mức độ biến động của quỹ trong khoảng thời gian nào đó. Quỹ càng biến động thì rủi ro càng cao.

Kết luận

Quỹ tương hỗ là một trong những hình thức đầu tư an toàn. Với sự điều hành bởi các chuyên gia tài chính thì NĐT có thể yên tâm góp vốn và nhận tiền lời ổn định. Tuy nhiên, hãy chú ý đến các chi phí khi tham gia quỹ mở để có thể tối ưu được giá trị đầu tư của bản thân. Hy vọng bài viết của index.vn sẽ giúp các nhà đầu tư hiểu được quỹ tương hỗ là gì và cách thức hoạt động của nó.