Trái phiếu là gì? Phân loại trái phiếu như thế nào?

Trái phiếu là gì?

Trái phiếu được hiểu là loại chứng khoán xác nhận nghĩa vụ nợ của bên phát hành phải trả cho người sở hữu trái phiếu.

Nhà phát hành trái phiếu có thể là doanh nghiệp (trái phiếu doanh nghiệp), các tổ chức chính quyền như: Chính phủ (công trái hay trái phiếu chính phủ), kho bạc Nhà nước (trái phiếu kho bạc).

Khi mua một trái phiếu, nhà đầu tư sẽ cho nhà phát hành vay một mức vốn (tương ứng với mệnh giá của trái phiếu) và nhận được khoản lãi định kỳ theo tỷ lệ lãi suất nhất định, không phụ thuộc vào kết quả hoạt động kinh doanh của công ty.

Trái phiếu có xác định khoảng thời gian cụ thể mà tổ chức phát hành phải hoàn trả khoản vay ban đầu khi nó đáo hạn.

Lợi ích khi mua trái phiếu

• Bất kỳ một cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp hay chính phủ đều có thể mua được trái phiếu hay trái chủ (trái phiếu được ghi tên trái chủ thì gọi là trái phiếu ghi danh; trái phiếu không được ghi tên thì gọi là trái phiếu vô danh).
• Linh hoạt chuyển nhượng trái phiếu thông qua các sàn giao dịch hoặc bán lại cho các đơn vị phát hành khác mà không cần giữ đến đáo hạn.
• Trái tức (lãi trái phiếu) sẽ được bên phát hành trả đều đặn cho khách hàng theo định kỳ mà không phụ thuộc vào hoạt động kinh doanh của công ty. Dù công ty làm ăn thua lỗ thì nhà phát hành vẫn có nghĩa vụ phải thanh toán đủ và đúng hạn cho các trái chủ.
• Trong trường hợp nhà phát hành ngừng hoạt động và thanh lý tài sản thì các trái chủ luôn được ưu tiên nhận lại vốn trước các cổ đông sở hữu cổ phiếu.

Các thuật ngữ liên quan đến trái phiếu

Trái chủ: Là người sở hữu trái phiếu (người cho tổ chức phát hành trái phiếu vay tiền, trái chủ thực chất là chủ nợ của đơn vị phát hành).

Mệnh giá trái phiếu: Là giá trị được ghi trên trái phiếu (tương ứng với số vốn gốc).

Giá phát hành: Là mức giá bán ra của trái phiếu ở thời điểm phát hành. Thông thường giá phát hành được xác định theo tỷ lệ phần trăm (%) của mệnh giá.

Giá trái phiếu: Là mức giá giao dịch, mua và bán trái phiếu trên thị trường vào một thời gian xác định.

Kỳ hạn trái phiếu: Là khoảng thời gian tính từ lúc trái phiếu được phát hành đến lúc đáo hạn; ngày đáo hạn là ngày tổ chức phát hành phải mua lại trái phiếu đó.

Lãi suất trái phiếu: Là loại lãi suất mà tổ chức phát hành cam kết hoàn trả cho nhà đầu tư, được trả theo kỳ hạn được quy định rõ ràng trong bản cáo bạch trái phiếu.

Phân loại trái phiếu

Có rất nhiều loại trái phiếu khác nhau trên thị trường, chính vì thế mà trái phiếu sẽ được phân loại theo các nhóm như: Người phát hành, lợi tức, mức độ đảm bảo thanh toán, tính chất trái phiếu.

Phân loại theo người phát hành

Trái phiếu chính phủ: Được phát hành bởi Chính phủ nhằm huy động nguồn tiền nhàn rỗi trong dân và các tổ chức kinh tế, xã hội. Chính phủ được coi là nhà phát hành uy tín nhất và trái phiếu chính phủ luôn phát sinh ít rủi ro nhất. 

Trái phiếu ngân hàng, tổ chức tài chính: Được phát hành bởi ngân hàng, các đơn vị tài chính nhằm phục vụ cho các mục đích hoạt động kinh doanh như: Tăng vốn điều lệ, thực hiện dự án,...

Trái phiếu doanh nghiệp: Được phát hành bởi các doanh nghiệp (bao gồm: DN nhà nước, công ty cổ phần, công ty TNHH) nhằm phục vụ cho các hoạt động kinh doanh như: Tăng vốn điều lệ, thực hiện dự án,...

Phân loại theo lợi tức trái phiếu

Trái phiếu với lãi suất biến đổi (lãi suất thả nổi): Là loại là trái phiếu có lợi tức thay đổi theo từng giai đoạn. Khoản lợi tức này sẽ tính theo mức lãi suất biến đổi theo lãi suất tham chiếu.

Trái phiếu với lãi suất cố định: Là loại trái phiếu có lợi tức được xác định theo một tỷ lệ phần trăm (%) cố định dựa trên mệnh giá trái phiếu.

Trái phiếu với lãi suất bằng không: Là loại trái phiếu không trả lãi định kỳ cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, nhà đầu tư sẽ được mua với giá thấp hơn mệnh giá phát hành và sẽ được hoàn trả lại bằng với mệnh giá đến thời gian đáo hạn.

Phân loại theo mức độ đảm bảo thanh toán của người phát hành

Trái phiếu không có tài sản đảm bảo: Là trái phiếu không được đảm bảo thanh toán toàn bộ hoặc một phần gốc, lãi bằng tài sản của tổ chức phát hành hoặc bên thứ ba hoặc bảo lãnh thanh toán của tổ chức tài chính tín dụng.

Trái phiếu có tài sản đảm bảo: Là trái phiếu được bảo đảm thanh toán toàn bộ hoặc một phần lãi, gốc khi đến hạn bằng tài sản của doanh nghiệp phát hành hoặc tài sản của bên thứ ba theo quy định của pháp luật về giao dịch bảo đảm; hoặc được bảo lãnh thanh toán theo quy định của pháp luật. Thông thường tài sản cầm cố có giá trị thị trường lớn hơn mệnh giá trái phiếu đã phát hành. Trong trường hợp tổ chức phát hành mất khả năng thanh toán, trái chủ có quyền phát mãi tài sản đảm bảo để thu hồi số tiền còn nợ.

Phân loại dựa vào tính chất trái phiếu

Trái phiếu chuyển đổi: Là loại trái phiếu do các công ty cổ phần phát hành và cho phép trái chủ được quyền chuyển đổi sang cổ phiếu của công ty đó. Trái phiếu chuyển đổi thường có lãi suất thấp nhưng thu hút nhà đầu bởi tỷ lệ chuyển đổi hấp dẫn.

Trái phiếu kèm chứng quyền: Là loại trái phiếu được phát hành kèm quyền được mua một số lượng cổ phiếu nhất định của tổ chức phát hành theo điều kiện, điều khoản đã được xác định tại phương án phát hành trái phiếu.

Trái phiếu không chuyển đổi, không kèm chứng quyền: Là trái phiếu không đi kèm với quyền chuyển đổi thành cổ phần của doanh nghiệp phát hành và không đi kèm quyền được mua cổ phần của doanh nghiệp phát hành.

Hy vọng bài viết trên của Index sẽ giúp bạn có thêm kiến thức và thông tin về trái phiếu. Cập nhật những tin tức mới nhất về chứng khoán, thị trường trên Index.vn nhé!