Cổ tức là gì? Trả cổ tức bằng tiền và cổ phiếu khác nhau thế nào?

Cổ tức là gì? 

Theo quy định tại Luật Doanh nghiệp 2020, cổ tức là khoản lợi nhuận ròng được trả cho mỗi cổ phần bằng tiền hoặc tài sản khác từ nguồn lợi nhuận còn lại của doanh nghiệp sau khi thực hiện các nghĩa vụ về tài chính.

Cổ tức thường được chia thành 2 loại:

• Cổ tức cổ phiếu phổ thông: Chi trả một phần lợi nhuận ròng của doanh nghiệp theo quy định sau khi hoàn thành các nghĩa vụ thuế và tài chính.
• Cổ tức cổ phiếu ưu đãi: Tùy theo loại cổ phiếu ưu đãi mà cổ đông sẽ được ưu tiên chia mức phần trăm cổ tức cao hơn cổ tức phổ thông hoặc các quyền lợi khác.

Cách thức trả cổ tức

Cổ tức bắt buộc phải được thanh toán đầy đủ trong vòng chậm nhất là 6 tháng sau khi kết thúc Đại hội cổ đông thường niên.

Ít nhất 30 ngày trước mỗi lần trả cổ tức, HĐQT sẽ lập danh sách cổ đông đủ điều kiện và xác định thời hạn, số tiền và hình thức trả cho mỗi cổ đông. Thông báo trả cổ tức phải được gửi bằng phương tiện đảm  bảo cho cổ đông theo địa chỉ đăng ký trong sổ đăng ký cổ đông ít nhất 15 ngày trước ngày trả cổ tức. Thông báo phải có đầy đủ nội dung sau:

a) Tên công ty và địa chỉ trụ sở chính;

b) Họ, tên, địa chỉ thường trú, quốc tịch, số Thẻ CCCD, Hộ chiếu hoặc chứng thực cá nhân hợp pháp khác của cổ đông là cá nhân;

c) Tên và mã doanh nghiệp hoặc số quyết định thành lập, địa chỉ trụ sở chính của cổ đông là tổ chức;

d) Số lượng cổ phần từng loại của cổ đông; mức cổ tức với từng cổ phần và tổng số cổ tức mà cổ đông đó được nhận;

đ) Thời điểm và phương thức trả cổ tức;

e) Chữ ký và đầy đủ họ tên của Chủ tịch HĐQT và người đại diện theo pháp luật của công ty.

Các hình thức chi trả cổ tức

Trả cổ tức bằng tiền

Đối với hình thức trả bằng tiền, công ty sẽ phải trả bằng đơn vị tiền VNĐ thông qua chuyển khoản, séc, ghi có vào tài khoản chứng khoán của cổ đông hoặc gửi trực tiếp đến địa chỉ qua đường bưu điện. Khi công ty công bố tỷ lệ trả cổ tức bằng tiền thì số cổ tức đó đã được tính trên mệnh giá là 10.000 đồng/cp và không tính theo giá thị trường hàng ngày.

Ví dụ: Công ty Cổ phần A đã chốt danh sách cổ đông và quyết định trả cổ tức bằng tiền mặt với tỉ lệ 9,955%. 

Như vậy với 1 cổ phiếu A thì cổ đông sẽ nhận: 9.955% x 10.000 đồng = 995.5 đồng.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu

Trường hợp công ty cần giữ lại lợi nhuận để đầu tư phát triển thì có thể sử dụng cổ phiếu được quyền hoặc cổ phiếu quỹ (nếu có) để trả cổ tức. Với hình thức trả cổ tức này, cổ tức trên mỗi cổ phiếu sẽ bằng cổ phiếu chứ không phải bằng tiền mặt.

Lưu ý: Với trường hợp trả cổ tức bằng cổ phiếu, công ty phải tuân thủ các thủ tục chào bán cổ phiếu quy định tại Điều 123, 124 và 125 Luật Doanh Nghiệp 2020 với tổng mệnh giá cổ phần dùng để trả cổ tức.

Thanh toán cổ tức bằng tài sản khác

Hình thức này ít phổ biến hơn 2 hình thức trên, tuy nhiên tùy vào Điều lệ của mỗi công ty mà có thêm hình thức trả cổ tức này.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu hay tiền mặt tốt hơn?

Trả cổ tức bằng tiền mặt

Ưu điểm: 

– Cho thấy công ty có dòng tiền vững mạnh và hoạt động kinh doanh thuận lợi, minh bạch.

– Các nhà đầu tư (NĐT) sẽ được nhận tiền trực tiếp, tạo cảm giác chắc chắn về lợi nhuận khi đầu tư vào doanh nghiệp.

Nhược điểm:

– Làm giảm lượng tiền trong doanh nghiệp, gây thiếu hụt vốn để mở rộng phát triển.

– Cổ đông phải chịu thuế thu nhập cá nhân phát sinh 5%.
– Lượng cổ phần giữ lại giảm, khiến quỹ dự phòng giảm.

Trả cổ tức bằng cổ phiếu

Ưu điểm: 

– Giữ lại lợi nhuận để khắc phục khó khăn, mở rộng phát triển kinh doanh của doanh nghiệp.

– Không cần trả thuế thu nhập như nhận tiền mặt.
– Làm tăng tính thanh khoản thị trường, giúp NĐT mới khác dễ dàng mua cổ phiếu.

Nhược điểm:

– Là biện pháp hợp thức hóa chỉ tiêu tài chính của các công ty đang có vấn đề về dòng tiền, đầu tư không tạo lợi nhuận.

– Vốn hóa không đổi, nhưng NĐT phải chờ 2 – 3 tháng cổ phiếu mới phát hành, làm chậm khả năng mua bán.

Tại sao khi chi trả cổ tức giá lại điều chỉnh giảm

Các NĐT mua cổ phiếu, nhận cổ tức, tăng giá cổ phiếu và kiếm được lợi nhuận.

Càng gần ngày chia cổ tức và người nắm cổ phiếu không muốn bán để lấy cổ tức. Sau ngày chi trả cổ tức, các NĐT sẽ muốn bán cổ phiếu. Điều này dẫn đến mất cân bằng giữa cung và cầu cổ phiếu, dẫn đến cổ phiếu thiếu thanh khoản, giá cổ phiếu biến động quá nhiều, tăng cao trước ngày chi trả và giảm sau ngày chi trả cổ tức. NĐT mua cổ phiếu sau ngày chia cổ tức muốn mua với giá thấp hơn vì họ sẽ vẫn chia cổ tức trong năm tới. Do đó, việc điều chỉnh giảm giá theo tỉ lệ cổ tức là cần thiết để bảo đảm công bằng giữa người mua và bán trong ngày chia cổ tức. Từ quan điểm toán học, chia và không chia là như nhau.

Nhưng góc độ kinh doanh, tâm lý và dài hạn, nó đóng vai trò quan trọng.