IPO (Initial Public Offering) là gì?

IPO nghĩa là gì?

IPO được dùng để chỉ hoạt động lần đầu doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ra công chúng và đưa lên sàn chứng khoán của một công ty với mục đích để huy động vốn từ các nhà đầu tư. Công ty sau khi IPO sẽ được gọi là một công ty đại chúng.

Bên cạnh chức năng huy động vốn, IPO còn cung cấp thanh khoản cho những cổ đông sáng lập, tạo điều kiện dễ dàng hơn cho các giao dịch sáp nhập và mua lại (M&A), giúp tăng tính minh bạch thông qua các hoạt động công bố thông tin.

Đồng thời, hoạt động này còn khẳng định nguồn lực và vị thế của doanh nghiệp trước công chúng, giúp đẩy mạnh việc xây dựng thương hiệu.

Mặt khác, IPO cũng làm phân tán quyền sở hữu và có thể làm mất quyền kiểm soát công ty của các cổ đông sáng lập. Quy trình tiến hành IPO cũng tốn kém và mất thời gian, đặc biệt là với các công ty lớn, chi phí phát hành thường cao.

Sau khi IPO, cơ cấu về quyền sở hữu của công ty luôn có sự biến động do ảnh hưởng của các giao dịch cổ phiếu hàng ngày.

Ngoài ra, doanh nghiệp sau khi IPO phải đáp ứng các yêu cầu về công bố thông tin, báo cáo định kỳ ra công chúng.

Hàng năm công ty phải chịu thêm các khoản phí như phí lưu ký chứng khoán, phí quản lý công ty đại chúng, chi phí việc chuẩn bị tài liệu nộp cho cơ quan quản lý nhà nước về chứng khoán, chi phí công bố thông tin định kì...

Mục đích của IPO

Hoạt động IPO mang lại nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp. Một số mục đích khi doanh nghiệp thực hiện hoạt động IPO có thể kể đến như là:

• Gia tăng vốn, mở rộng đầu tư kinh doanh, sản xuất.
• Gia tăng thương hiệu và uy tín của doanh nghiệp.
• Các nhân viên của doanh nghiệp có khả năng sở hữu cổ phiếu của doanh nghiệp đó.
•  Có thể tạo điều kiện cho các doanh nghiệp lớn sáp nhập các doanh nghiệp nhỏ, lẻ

Điều kiện để IPO trên sàn chứng khoán Việt Nam

Tại Việt Nam, theo quy định tại khoản 1 điều 15 Luật Chứng khoán 2019, các điều kiện để một công ty cổ phần được chào bán cổ phiếu lần đầu bao gồm:

- Kết quả kinh doanh: Hoạt động kinh doanh của công ty 2 năm liên tục liền trước năm đăng ký chào bán phải có lãi, không có lỗ lũy kế tính đến năm đăng ký chào bán.

- Vốn điều lệ: Mức vốn điều lệ đã góp tại thời điểm đăng ký chào bán phải trên 30 tỷ tính theo giá trị ghi trên sổ kế toán.

- Cam kết của cổ đông lớn: Cổ đông lớn trước thời điểm phát hành phải cam kết cùng nhau nắm giữ ít nhất 20% vốn điều lệ của tổ chức phát hành trong tối thiểu một năm từ ngày kết thúc đợt chào bán.

- Phương án cụ thể: Phương án phát hành và sử dụng nguồn vốn thu được sau khi IPO phải được ĐHĐCĐ thông qua.

- Yêu cầu về pháp lý: Tổ chức phát hành không thuộc trường hợp đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc đã bị kết án về một trong các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế mà chưa được xóa án.

- Tỷ lệ số cổ phiếu có quyền biểu quyết: Tối thiểu là 15% số cổ phiếu có quyền biểu quyết của doanh nghiệp phải được bán cho ít nhất 100 nhà đầu tư không phải là cổ đông lớn. Trường hợp vốn điều lệ của tổ chức phát hành từ 1.000 tỷ trở lên, tỷ lệ tối thiểu là 10% số cổ phiếu có quyền biểu quyết của tổ chức phát hành.

- Đơn vị tư vấn: Doanh nghiệp phải có công ty chứng khoán tư vấn trong việc đăng ký phát hành cổ phiếu. Yêu cầu này không áp dụng với doanh nghiệp là công ty chứng khoán thực hiện IPO.

- Yêu cầu về tài khoản: Công ty phát hành cần mở một tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của đợt chào bán.

- Cam kết: Công ty cần cam kết và phải thực hiện niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống giao dịch chứng khoán sau khi kết thúc chào bán. Điều kiện niêm yết cũng sẽ khác nhau giữa các sàn chứng khoán.

Những cách chào bán IPO

Có nhiều phương thức chào bán IPO mà công ty phát hành có thể lựa chọn. Những phương thức này đều được thông qua luật chứng khoán Việt Nam.

• Chào bán thông qua truyền thông: Internet, truyền hình, báo chí,… hoặc tại các sàn giao dịch uy tín thế giới như Exness, IC Markets, Forex4you, XM,…
• Mua số lượng lớn và chào bán lại
• Doanh nghiệp tự phát hành
• Dịch vụ với trách nhiệm cao nhất
• Bảo lãnh cam kết
• Đấu giá kiểu Hà Lan

Đây là 6 phương thức IPO được các công ty sử dụng phổ biến nhất. Doanh nghiệp phát hành có thể tùy vào tình hình thực tế để chọn các hình thức phát hành cổ phiếu lần đầu hiệu quả nhất. Tuy nhiên, việc nhờ sự hỗ trợ của một số cơ quan, tổ chức liên quan là điều mà doanh nghiệp nên ưu tiên sử dụng dù áp dụng phương thức nào.

Lưu ý gì khi mua cổ phiếu IPO?

Mặc dù tham gia IPO, nhà đầu tư có thể dễ dàng tìm kiếm lợi nhuận. Tuy nhiên, khi mới bắt đầu mua IPO, các chứng sĩ vẫn cần lưu ý những điểm sau:

Hiểu rõ bản cáo bạch của công ty thực hiện IPO

Bản cáo bạch là nơi công ty thể hiện các thông tin như tình hình tài chính, hiệu quả kinh doanh,…  Chính vậy, để có thể xác định mức độ hoạt động hiệu quả của doanh nghiệp IPO thì việc nghiên cứu bản cáo bạch là điều kiện tiên quyết cho việc quyết định nên đầu tư hay không.

Mặc dù, bản cáo bạch là do chính doanh nghiệp xây dựng, nên khó có thể tránh khỏi việc một số thông tin không chính xác hoàn toàn. Bởi vậy, các nhà đầu tư cũng nên tỉnh táo lựa chọn và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi quyết định.

Nghiên cứu ngành nghề hoạt động của doanh nghiệp IPO một cách khách quan

Như đã nói ở trên, bản cáo bạch không thể hiện chính xác 100% độ hoạt động hiệu quả của công ty phát hành. Bạn cần có cho mình một cái nhìn khách quan, bao quát hơn về tổng quan ngành nghề hoạt động của công ty đối với tình hình kinh tế hiện tại. Đồng thời, nghiên cứu thêm về các đối thủ cạnh tranh cũng như những thông tin của công ty đó đã được công bố rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng trong ít nhất 5 năm gần nhất.

Ưu tiên lựa chọn các công ty sử dụng dịch vụ tư vấn có danh tiếng, chất lượng trong ngành

Việc lựa chọn các công ty chứng khoán để tư vấn trong quá trình thực hiện IPO là điều kiện bắt buộc. Chính vậy, nếu nhà đầu tư ưu tiên lựa chọn các công ty sử dụng dịch vụ tư vấn có danh tiếng thì sẽ giảm thiểu rủi ro hơn cho số vốn góp của mình. Bởi các công ty chứng khoán có danh tiếng sẽ hoạt động một cách minh bạch hơn.

Luôn chủ động trong việc tiếp cận thông tin và kiên nhẫn chờ đợi

Không riêng hoạt động mua IPO mà trong bất kỳ một hình thức đầu tư nào, các trader cũng nên chủ động về các kiến thức, các thông tin trên thị trường chứng khoán để không bị thao túng bởi những biến động ảo. Bên cạnh đó, việc kiên nhẫn chờ đợi sẽ giúp cho nhà đầu tư thu về được khoản lợi nhuận cao hơn so với dự tính ban đầu nếu có biến động tích cực của thị trường.