Phái sinh là gì?

Phái sinh là gì?

Chứng khoán phái sinh là công cụ tài chính được biểu thị dưới hình thức hợp đồng nhằm xác nhận quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia trong việc thanh toán, chuyển giao số lượng tài sản cơ sở cụ thể theo mức giá đã được xác định vào ngày hoặc khoảng thời gian được ấn định trong tương lai.

Hiểu một cách đơn giản hơn, tại Việt Nam, các sản phẩm chứng khoán phái sinh cho phép nhà đầu tư (NĐT) đặt cược vào sự “tăng” hoặc “giảm” của tài sản cơ sở trong tương lai. Nếu sự thay đổi đó diễn ra đúng như dự đoán, NĐT sẽ có lời.

Các loại chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh gồm 3 loại: Hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng quyền chọn.

Hợp đồng quyền chọn là loại chứng khoán phái sinh (CKPS) được dùng để xác định quyền của người mua, nghĩa vụ của người bán khi thực hiện một trong các giao dịch dưới đây:

• Thanh toán khoản tiền chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm ký hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm trước hoặc vào ngày đã ấn định trong tương lai.
• Mua hoặc bán số lượng tài sản cơ sở nhất định theo mức giá đã được xác định ở thời điểm trước đó hoặc vào ngày đã ấn định trong tương lai.

Hợp đồng kỳ hạn là loại CKPS mang tính chất giao dịch thỏa thuận với mục đích xác nhận cam kết giữa các bên tham gia trong việc mua hoặc bán lượng tài sản cơ sở nhất định với mức giá đã xác định vào ngày được ấn định trong tương lai. 

Hợp đồng tương lai là loại CKPS niêm yết để xác nhận cam kết giữa các bên tham gia khi thực hiện một trong các giao dịch sau đây:

• Thanh toán khoản tiền chênh lệch giữa giá trị tài sản cơ sở tại thời điểm ký hợp đồng và giá trị tài sản cơ sở vào ngày đã ấn định trong tương lai. 
• Mua hoặc bán lượng tài sản cơ sở cụ thể với mức giá được xác định vào ngày đã ấn định trong tương lai.

Đầu tư CKPS có rủi ro không?

Mặc dù rất “ngon ăn” với cơ chế hoạt động linh hoạt và sự đa dạng sản phẩm, nhưng những khác biệt của CKPS vẫn khiến các nhà đầu tư F0 không khỏi quan ngại liệu CKPS có thật sự bảo đảm? Nhiều NĐT đưa ra lý do rằng yếu tố “tương lai” làm cho sản phẩm CKPS giống một dạng đặt cược may rủi và tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn là đầu tư cổ phiếu.

Câu trả lời là NĐT cần lưu ý rằng, bất cứ sản phẩm chứng khoán nào cũng tiềm ẩn rủi ro không chỉ riêng CKPS. NĐT có thể hạn chế rủi ro bằng cách trau dồi kiến thức, luôn luôn cập nhật thông tin thị trường và tham khảo các báo cáo phân tích từ các công ty chứng khoán. Bên cạnh những rủi ro, NĐT cũng cần nhìn vào những ưu điểm của loại chứng khoán này để thấy được tiềm năng của sản phẩm CKPS rất đáng đầu tư này, gồm:

• Tính thanh khoản cao: CKPS có tính thanh khoản cao do sản phẩm chứng khoán này được niêm yết và giao dịch tập trung trên Sở giao dịch chứng khoán.
• Phòng ngừa rủi ro biến động giá: NĐT nếu dự đoán được mức giá của một tài sản cơ sở sẽ tăng hoặc giảm trong tương lai họ sẽ giảm thiểu rủi ro biến động giá bằng việc mua hoặc bán hàng hóa với giá ở thời điểm hiện tại nhờ hợp đồng tương lai.
• Lợi ích đòn bẩy tài chính: NĐT chỉ cần ký quỹ một phần tài sản nhưng được giao dịch với cổ phiếu có giá trị gấp nhiều lần số tiền ký quỹ, mang lại lợi thế đầu tư.
• Bán khống chứng khoán: NĐT có thể bán các CKPS ngay cả khi không có tài sản cơ sở.

Bên cạnh những ưu điểm kể trên thì CKPS cũng tồn tại một số nhược điểm: 

• CKPS có mức độ rủi ro cao hơn các loại tài sản khác.
• Chi phí giao dịch CKPS cũng thường cao hơn . 
• Giá trị của CKPS dễ bị tác động bởi các yếu tố bên ngoài.

Trên đây là bài viết thế nào là chứng khoán phái sinh của index.vn. Nếu bạn cần thêm thông tin về kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh, có thể theo dõi tiếp bài viết sau.