Phân tích CapEx trong thị trường chứng khoán

CAPEX là gì?

CAPEX (Capital Expenditure) được hiểu là chi phí đầu tư vào tài sản cố định của doanh nghiệp: Nhà xưởng, máy móc… 

Những chi phí đầu tư CAPEX được sử dụng để mở rộng quy mô sản xuất, sửa chữa tài sản cố định bị hỏng, nâng cao hiệu suất hoạt động của tài sản cố định. Sử dụng chi phí CAPEX được xem là quyết định tài chính lớn và quan trọng của doanh nghiệp.

Đặc điểm của CAPEX 

• Các khoản phí CAPEX cần được vốn hóa, phân bổ theo thời gian sử dụng dự kiến của một loại tài sản cố định. Trường hợp CAPEX được dùng để duy trì hoạt động, doanh nghiệp cần khấu trừ hoàn toàn trong năm phát sinh.
• CAPEX sẽ phải xác định và ghi nhận ở các mục khác nhau, tùy từng loại tài sản. VD như: Chi phí mua BĐS, chi phí đầu tư nhà máy, máy móc thiết bị… 
• Chi phí vốn là đầu tư dài hạn, không thể thu hồi ngay lập tức mà cần thời gian. Khi chi phí vốn giảm, tài sản cố định sẽ mất một phần giá trị của nó sau mỗi kỳ kế toán.
• Các khoản đầu tư chi phí vốn thường có giá trị lớn hoặc ở quy mô lớn hoặc cả 2. Những tài sản này sẽ được dùng trong nhiều năm và có thể trở thành tài sản cố định. 
• Tùy từng lĩnh vực mà giá trị của CAPEX sẽ khác nhau. VD như: Sản xuất, khai khoáng, nông nghiệp… Trong đó, ngành viễn thông, ngành dầu mỏ và sản xuất sẽ có chỉ số CAPEX cao nhất.

Ý nghĩa của CAPEX trên thị trường chứng khoán 

CapEx có thể ảnh hưởng đến tình hình tài chính của một doanh nghiệp. Do đó, việc đưa ra các quyết định CapEx có ý nghĩa quan trọng với sức khỏe của một tổ chức. Nhiều nơi cố gắng duy trì mức chi phí từ những năm trước, hoặc giảm bớt, trong khi duy trì tăng trưởng lợi nhuận ổn định, để các nhà đầu tư (NĐT) thấy được sự chú trọng đầu tư vào sự phát triển doanh nghiệp. Công ty sử dụng càng ít lợi nhuận hằng năm cho CapEx càng có lợi thế cạnh tranh.

Cách tính CapEx:

CapEx = Tiền chi mua TSCĐ và tài sản dài hạn khác - Tiền thu từ thanh lý TSCĐ

VD: Năm 2021, Doanh nghiệp A chi 63 tỷ để mua sắm, xây dựng tài sản cố định và không có khoản thu từ thanh lý. Như vậy, CapEx = 63 - 0 = 63 tỷ đồng. Khoản chi này đã giảm đáng kể 63% so cùng kỳ (107 tỷ).

Việc mua mới, nâng cấp hoặc sửa chữa tài sản cố định sẽ làm tăng phần nguyên giá tài sản cố định trên Bảng cân đối kế toán:

NĐT dựa vào tổng CapEx mà công ty đã sử dụng trong thời gian 5 - 10 năm và so sánh với tổng lợi nhuận sau thuế trong cùng khoảng thời gian đó.

Nếu tổng CapEx nhỏ hơn 50% lợi nhuận sau thuế, đây là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang có thể có lợi thế cạnh tranh tốt.

Trường hợp doanh nghiệp sử dụng hơn 50% lợi nhuận sau thuế để đầu tư tài sản cố định, NĐT cần cân nhắc đầu tư, vì doanh nghiệp đang thâm dụng vốn, bào mòn lợi nhuận trong thời gian dài.

Song song đó, NĐT có thể sử dụng tỷ lệ dòng tiền trên chi phí vốn (CFO/CapEx) để đánh giá hiệu quả sử dụng dòng tiền của đơn vị này. Tỷ lệ này đại diện cho số tiền mà một doanh nghiệp có sẵn để mua tài sản vốn.

Nếu tỷ lệ CFO/CapEx lớn hơn 1, nghĩa là công ty có đủ tiền để mua tài sản vốn, bảo đảm tính thanh khoản cho công ty.

Phân tích CapEx thường thích hợp với những mô hình kinh doanh thâm dụng vốn (capital intensive), đó là những công ty công nghiệp sản xuất, tiện ích, vận tải, dầu khí,... vì mô hình của họ phụ thuộc nhiều vào đầu tư tài sản cố định. Do vậy, chi phí đầu tư CapEx của họ chiếm phần lớn trong tổng chi phí.